Monday, October 05, 2009

Internet Việt Nam, một góc nhìn từ bên ngoài "chiếc hộp"

Tối qua tôi có một cuộc gặp gỡ với một vài đồng nghiệp trong ngành Internet, nội dung chủ yếu xoay quanh thị trường Internet và các cty khởi nghiệp trong khu vực. Trong đó có hai cuộc đối thoại nho nhỏ với Mr.Mohan đến từ Singapore và Mr.X từ một quỹ đầu tư tại VN. Sau buổi nói chuyện tôi cũng thu lượm được khá nhiều thông tin bổ ích, trong đó thú vị nhất có lẽ là cái nhìn của một người từ bên ngoài VN nhìn vào thị trường VN ở góc độ khu vực ĐNA.

Để có một cái nhìn chung về người đưa ra ý kiến, tóm tắt sơ lược về Mr. Mohan như sau

Mohan tốt nghiệp khoa Computer Sciences ở NUS, sau đó học Master of Computer Sciences Management ở ĐH Stanford, lò đào tạo của nhừng sáng lập viên của Google, Yahoo, Cisco... Sau đó Mohan lập ra e27.sg, một blog , nguyên văn "a community centric startup and web technology blog" ở châu Á. e27 chuyên về media và marketing cho các MNC trong khu vực, vừa rồi e27 đã tổ chức một event lớn về Internet startup http://www.e27.sg/unconference/2009/ và sắp tới là tham gia tổ chức "Open Hack Day Asia" cho Yahoo ở Indonesia vào tháng 11 tới.

Sau đây là nội dung cuộc nói chuyện giữa tôi và Mohan. Góc độ VN tôi share với Mohan có lẽ các bạn đã biết hết rồi, nên tôi chỉ kể lại những gì Mohan nói.

Hỏi: Tại sao anh tới VN?
Đáp: Lần này tôi tới VN để khảo sát môi trường Internet VN, gặp gỡ những "the shifter and mover" ở startup space tại VN, cũng như hiểu hơn về vai trò của nhà nước với Internet, các "funding initiatives"...

Hỏi: Theo anh thì Internet VN có tiềm năng như thế nào trong ĐNA?
Đáp: VN đứng thứ 4. Theo trình tự
1. Singapore
2. Indonesia
3. Malaysia
4. Việt Nam
5. Thái Lan

Hỏi: Tại sao?
Đáp:
  • Thị trường Singapore tuy nhỏ (4.6 triệu dân) nhưng đã phát triển đầy đủ, 100% dân sử dụng Internet, thu nhập bình quân rất cao. (Một ý ngầm hiểu: Sing là sân nhà của Mohan)
  • Indonesia có gần 240 triệu dân và tỉ lệ người sử dụng Internet rất cao. Trong đó đa phần là người trẻ, thu nhập cao. Đặc biệt họ lại thường sử dụng smartphone Black Berry, Iphone... rất nhiều .
  • VN: nếu chính phủ không có những chính sách hỗ trợ mạnh thì thị trường sẽ phát triển chậm chạp.
  • Thái Lan: chính phủ không ổn định.
Hỏi: Với Yahoo VN đứng thứ mấy?
Đáp: Thứ 2. Số 1 là Indonesia. Ngoài lý do ở trên thì người sử dụng Internet ở Indo cũng rất hay sử dụng các dịch vụ của Yahoo, tương tự như ở VN.

Hỏi: Lạ nhỉ, Google thì khác hẳn, có lần một anh Google Consultant nói rằng trong ĐNA họ quan tâm nhiều nhất tới Thái Lan?
Đáp: Đó là chiến lược của Google, họ tập trung vào nước có những developer tốt nhất trong khu vực. (?!!!)

Hỏi: Thị trường Indo hấp dẫn như vậy, liệu có khó khăn gì?
Đáp: Tham nhũng, tỉ lệ tham nhũng ở đó cực cao.

Hỏi: ở Sing những công ty Internet có doanh thu lớn nhất nằm trong lĩnh vực nào?
Đáp: với thị trường nội địa hầu hết là các công ty lớn nằm trong lĩnh vực Game Online, họ cũng nhập game từ HQ và TQ về phân phối lại. Ngoài ra cũng có một số công ty về du lịch như WeGo.com (bạn của tôi thành lập - Mohan), việc làm JobStreet.com cũng khá lớn, tuy nhiên các công ty này không giới hạn phục vụ trong thị trường nội địa mà mở rộng ra khu vực hoặc thế giới.

Hỏi: điều gì tạo nên sự phát triển vượt bậc của Singapore?
Đáp: Sing nhỏ, ít người, không có tài nguyên, nên chúng tôi phải nỗ lực vươn ra bên ngoài, dùng chất xám thay cho tài nguyên để phát triển. Đồng thời Lý Quang Diệu cũng là người quan trọng nhất tạo ra Singapore ngày nay.
Hỏi: Nhưng vài người bạn (người Sing) của tôi nói là họ không thích ông ấy, ông ấy theo chủ nghĩa gia đình trị, các vị trí quan trọng của nhà nước đều do các thành viên gia tộc họ Lý nắm giữ (thủ tướng, chủ tịch quỹ Temasek 200 tỉ USD...).
Đáp: Đúng là gia đình trị, nhưng điều quan trọng là kết quả, kết quả ông ấy tạo ra rất tốt. Bạn có biết thủ tướng Sing là người có mức lương cao nhất trong các nguyên thủ thế giới? 2.000.000$. Trong khi lương tổng thống Mỹ là 400.000$.

Ghi chú
Tiếp theo là nội dung đoạn trao đổi của tôi với Mr.X. Mr.X trước đây làm tại một quỹ đầu tư lớn tại VN, sau đó anh mới chuyển sang một quỹ đầu tư mới thành lập tại VN hơn 1 năm (quỹ Y), có hai founder tốt nghiệp MBA tại Harvard (ở VN không biết có hơn 10 người không?).
Quỹ này tuy chưa từng đầu tư vào một Internet startup nào tại VN, nhưng cũng rất quan tâm tới dotcom vì một founder từng nắm giữ những vị trí giám đốc toàn cầu của nhiều bộ phận tại một tập đoàn công nghệ lớn nhất nhì thế giới. Ngoài ra founder này cũng là một thành viên sáng lập của một website đấu giá nổi tiếng ở TQ, đã được bán lại cho Ebay.

Hỏi: Tại sao quỹ Y không đầu tư vào các công ty Internet startup tại VN?
Đáp: Thời điểm này còn khá sớm, nên đầu tư giai đoạn này rất rủi ro. Seri A có lẽ sẽ phù hợp hơn, khoảng 3-5 năm nữa. Tuy nhiên đó chỉ là nhận định chủ quan, thực tế mới là câu trả lời chính xác nhất.

Hỏi: Thế các công ty Internet ở VN hiện nay có gì đáng lưu ý?
Đáp: Hiện tại chưa thấy công ty nào thực sự outstanding.
Hỏi: Công ty V thì sao?
Đáp: Đúng là họ đã có bước khởi đầu rất tốt với sản phẩm đầu tiên. Tuy nhiên các sản phẩm sau này chưa thực sự tạo ra được dấu ấn gì đáng kể.

Hỏi: Vậy hiện giờ quỹ đang làm gì?
Đáp: Hiện giờ quỹ Y không phải là venture fund mà là private equity fund. Tập trung đầu tư vào các lĩnh vực truyền thống đang phát triển mạnh, các lĩnh vực có thị trường nội địa lớn hoặc xuất khẩu mà VN có lợi thế cạnh tranh.

Hỏi: Những lĩnh vực nào VN có lợi thế cạnh tranh?
Đáp: Có một vài lĩnh vực VN có lợi thế cạnh tranh, ... nhưng xét kỹ lại thì cuối cùng không chắc VN có lợi thế cạnh tranh thật sự hay không.

Hỏi: Thế xuất khẩu thủy sản, nông nghiệp VN cũng đã có những mảng chiếm thị phần số 1 hoặc nằm trong top 3 thế giới như tiêu, điều, tôm... thì sao?

Đáp: Đó chỉ là số lượng, số lượng chưa nói lên được vấn đề. Rất nhiều lĩnh vực ta không kiểm soát được chất lượng nguyên liệu đầu vào...chẳng hạn vẫn thu mua tôm có bơm tạp chất.. số lượng cũng không ổn định... Có lẽ cuối cùng phải đánh giá lại có nên đầu tư vào VN không chứ không chỉ đầu tư vào lĩnh vực nào.

Hỏi: Vậy tại sao có những lĩnh vực có vẻ cũng "hot" và được nước ngoài quan tâm?
Đáp: Cũng có những lĩnh vực phát triển nhanh, nhưng cũng chỉ là bùng phát ngắn hạn. Về dài hạn chúng tôi chưa nhìn thấy sự phát triển bền vững.

Đến đây thì buổi nói chuyện tạm kết thúc do mọi người không thể cưỡng lại... món bò cuốn nướng nóng hổi đang bốc khói nghi ngút... rất hấp dẫn của Barbecue Garden.

sleepingfool@gmail.com